-s18.webp){kind=logo}
تاج پهلوی
تاريخچه تاج پهلوی
رضاشاه پس از رسیدن به قدرت در سال 1304 شمسى، ، راضی نشد که از تاج کیانی (که ویژه شاهان قاجار بود) برای تاجگذاری استفاده کند و دستور ساخت تاجی نو را برای خود داد ، مقرر شد تا تاجى جديد براى پادشاه ایران ساخته شود.
تا آن زمان،پادشاهان قاجار از تاج كیانى كه در دوره فتحعلى شاه ساخته شده بود، استفاده می كردند. رضاشاه به دنبال تاجی بود که نشان دهنده قدرت و عظمت ایران باستان و همچنين نشان دهنده آغاز یک دوران جدید در تاریخ ایران باشد.
بر پایه این آیین، نشستن وی بر تخت پادشاهی تنها با سر نهادن کلاهی آراسته به الماس دریای نور در ایوان تخت مرمر کاخ گلستان در آذرماه سال ۱۳۰۴ خورشیدی برگزار شد.
طراح تاج پهلوی
طرح تاج پهلوى توسط "ابوالحسن صديقى"، نقاش وطراح برجسته ايرانى، ارائه شد.
صديقی برای طراحی این تاج از تاج كيانى هخامنشیان الهام گرفت. تاج كیانى تاجى بود كه پادشاهان هخامنشى از جمله کوروش هخامنشى و داريوش هخامنشى از آن استفاده می كردند.
صدیقی با استفاده از طرح تاج کیانی وهمچنین اضافه کردن عناصری از فرهنگ وتاريخ ایران، تاجی نو ودر عين حال با هویت ايرانى طراحى كرد.
سازنده تاج پهلوی
ساخت تاج پهلوى به "سراج الدين جواهرى" جواهرساز برجسته ايرانى، سپرده شد.
سراج الدین جواهرى براى ساخت اين تاج از جواهرات سلطنتى قاجار و همچنين جواهرات اهدا شده ملل مختلف به ايران استفاده کرد. جواهرات سلطنتی قاجار شامل الماس دریای نور و زمرد نادر شاه بودند كه از گرانبهاترين جواهرات جهان هستند.
مدت زمان ساخت تاج پهلوی
ساخت تاج پھلوی ،از آذرماه سال 1304خورشیدی تا اردیبهشت ماه سال 1305خورشیدی حدود 6ماه به طول انجامید.مراسم تاجگذاری چند ماه دیرتر یعنی در اردیبهشت ماه سال 1305خورشیدی و در مراسم تاجگذاری رضاشاه پهلوی رونمایی شد. رضاشاه در این مراسم تاج پھلوی را بر سر گذاشت و به عنوان پادشاه ایران تاجگذاری کرد.واپسین بار از این تاج در آیین تاجگذاری محمدرضا پهلوی در ۴ آبان سال ۱۳۴۶خورشیدی به‌کار برده شد.
این تاج به نماد اقتدار سلطنت پهلوی تبدیل شده بود.
مشخصات و ویژگیهای تاج پھلوی
تاج پهلوی از جهات مختلف دارای مشخصات و ویژگی های منحصر به فردی است که آن را به یکی از مهم ترين جواهرات ملی ایران تبدیل کرده است.ساختار و تنهٔ این تاج از طلا و نقره مرصع و مخمل قرمز ساخته شده و مشابه تاج شاهان ساسانی است. بیشترین ارتفاع این تاج، ۲۹/۸ سانتی‌متر، عرض ۱۹/۸ سانتی‌متر و وزن تاج در حدود ۲۰۸۰ گرم است. سنگ‌های قیمتی و جواهرات به کار رفته در ساخت این تاج از جواهرات سلطنتی بوده و خود به‌طور مجزا دارای ارزش تاریخی هستند.
در میانه و زیر کنگره پیشین تاج، خورشیدی زرین با پرتوهای الماس نشان و الماس زرد برلیان درشت کاشته شده‌است و در پشت همین کنگره، جقه پایه دار اسلیمی جای می‌گیرد که بر پشت آن پَر حواصیل کاشته میشود.
در ساخت این تاج ۳۳۸۰ تکه الماس روی هم به وزن ۱۱۴۴ قیراط (۲۲۹ گرم) که بزرگ‌ترین آن، یک الماس زرد برلیان ۶۰ قیراطی (۱۲ گرم) است. این الماس در مرکز تاج به شکل یک خورشید تابان و در میان الماس‌های کوچک‌تر قرار داده شده‌است. پنج تکه زمرد روی هم به وزن ۱۹۹ قیراط (۴۰ گرم)، دو قطعه یاقوت کبود به وزن ۱۹ قیراط و تعداد ۳۶۸ حبه مروارید سفید طبیعی تقریباً یک‌شکل و یک‌اندازه در سه ردیف به‌کار برده شده‌است. وزن تاج با کلاه مخمل درونی ان برابر با ۴۴۴ مثقال یا در حدود دو کیلو و هشتاد گرم است.
چالشهای پیش روی طراحهان،سازندگان
نمادها
1. طراحى: طراحى تاج پهلوى بر عهده طراحان ايرانى بود. آنها از تاجهای سلسله های باستانى ايران، به ویژه تاج کیانی، الهام گرفتند.
2. تهيه جواهرات: جواهرات این تاج از جواهرات سلطنتی قاجار و همچنين تعدادی جواهر جدید که از هند و اروپا خریداری شده بود، تهیه شد.
3. ساختار تاج:اسکلت تاج پهلوی از جنس طلا ساخته شد. سپس جواهرات به دقت بر روی آن سوار شدند.
4. مرصع کاری: مرصع کاری تاج توسط جواهرسازان ماهر ایرانی انجام شد. این کار نیاز به دقت وظرافت بسیار بالایی داشت.
5. انتخاب جواهرات: انتخاب جواهرات مناسب با طرح تاج و همخوانی آنها با یکدیگر از چالشهای مهم پیش روی سازندگان بود.
• مرصعکاری:مرصعکاری تاج پهلوی به دلیل ظرافت و پیچیدگی طرح، کار بسیار دشواری بود.
• حفظ امنيت جواهرات: حفظ امنيت جواهرات این تاج در طول فرآیند ساخت، از دغدغههای اصلی سازندگان بود.
نکات جالب
• گفته میشود که رضاشاه پهلوی در جلسات طراحی و ساخت تاج حضور فعال داشته ونظرات خود را اعمال می کرده است.
كاربردهاى تاج پهلوی
تاج پھلوی در دوران پهلوی کاربردهای مختلفى داشت که میتوان آنها را در سه دسته تشریفاتی، نمادین و سیاسی تقسیم بندی کرد:
كاربردهاى تشريفاتى
· تاجگذاری: مهمترین کاربرد تاج پھلوی در دو مراسم تاجگذاری رضاشاه پهلوی در سال 1305 و محمدرضا شاه پهلوی در سال ۱۳۴۶ بود.
· مراسم رسمی:این تاج در برخی از مراسم رسمی وديدارهای مقامات خارجى به نمايش گذاشته می شد.
· نمایش اقتدار:حضور پادشاه با تاج پھلوی در مراسم رسمی، نمادی از اقتدار وقدرت حكومت پهلوی بود.
كاربردهاى نمادين
• نماد ملى: تاج پهلوى به عنوان يکى ازمهم ترين جواهرات ملی ایران، نمادی از تاريخ وفرهنگ وهويت ایرانى بود.
• خورشيد: در ميانه تاج خورشيدى زرين با پرتوهاى الماس نشان قرار دارد. خورشيد نماد قدرت و عظمت ايران است.
· حاکمیت:كره زمین در زير خورشيد نماد حاكميت ایران بر جهان بود.
· جقه:در پشت تاج جقه پایه دار اسلیمی قرار دارد. جقە نماد زندگی و سرزندگی است.
كاربردهای سياسى
• مشروعيت:استفاده از اين تاج در مراسم رسمى وتاجگذارى، به نوعى مشروعيت بخشيدن به حكومت پهلوی بود.
• اقتدار: نمايش اين تاج به عنوان یک نماد قدرت وعظمت، به منظور ایجاد احساس امنيت واعتماد در بين مردم وهمچنين قدرت نمایی در برابر طرفهای خارجى بود.
در مجموع میتوان گفت که تاج پھلوی در دوران پھلوی دارای اهمیت و کاربردهای زیادی بود و به عنوان یک نماد ملی و سیاسی نقش مهمی در هویت سازی و قدرت نمایی حکومت پهلوی ایفا می كرد.
اهميت وارزش تاج پهلوی
این تاج از جهات مختلف داراى اهميت و ارزش است:
ارزش تاریخی
• تاج پهلوی نمادى از تاريخ معاصر ايران و دوران پهلوی است.
• این تاج در دو مراسم تاجگذاری رضاشاه پهلوی ومحمدرضا شاه پهلوی مورد استفاده قرار گرفته و شاهد بسیاری از اتفاقات مهم در تاريخ معاصر ايران بوده است.
ارزش هنری
· تاج پهلوی از نظر هنری نیز بسیار ارزشمند است.
• طراحى اين تاج از تاج كيانى هخامنشيان الهام گرفته شده و نمادی از هويت ایرانى است.
• جواهرات به كار رفته در اين تاج نيز بسيار گرانبها و از نظر كيفيت و برش بی نظیر هستند.
ارزش نمادین
• تاج پهلوی نمادی از قدرت وعظمت ايران در دوران پهلوی بود.
• این تاج در بسياری از تصاوير وفيلم های دوران پهلوی به نمايش در آمده و در ذهن بسیاری از ایرانیان به عنوان نمادی از تاریخ ایران شناخته میشود.
ارزش اقتصادی
• تاج پهلوی از نظر اقتصادى نيز بسيار ارزشمند است.
• جواهرات به كار رفته در اين تاج بسيار گرانبها هستند و ارزش آن به ميليون ها دلار مى رسد.
بنابراين اين تاج از جهات مختلف تاريخی، هنری، نمادین و اقتصادی دارای اهمیت و ارزش بسیار است ويكى از نفيس ترين جواهرات ملى ایران و گنجینهای ارزشمند برای ملت ایران میباشد.
ادعای خروج تاج از ایران
علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت سیزدهم روز ۲۶ دی ۱۴۰۱ با انتشار یک توییت در حساب شخصی خود ادعا کرد که محمدرضا پهلوی و فرح دیبا هنگام آخرین خروج خود از ایران، تاج پهلوی و تاج شهبانو را همراه با مقدار زیادی ارز و جواهرات دیگر با خود به خارج برده‌اند. فرح دیبا در گفتگو با رادیو فردا این ادعا را نادرست خواند.بعد از حدود یک هفته از اظهارت سخنگوی دولت، عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی با انتشار تصاویری تأیید کرد که این دو تاج هنوز در موزه جواهرات سلطنتی هستند
محل نگهداری تاج پھلوی
تاج پهلوی هم اکنون در خزانه بانک مركزی ایران که در تهران واقع شده است، نگهداری می شود. این خزانه از امن ترین مکان های ایران است و از سيستم های امنيتى پیشرفتهاى براى حفاظت از جواهرات ملی استفاده می شود.این تاج در معرض دید عموم نیست و فقط در مناسبتهای خاص به نمایش گذاشته می شود. آخرین بار در سال 1397 در موزه جواهرات ملى ايران به نمايش گذاشته شد. دلايل عدم نمايش عمومی این تاج، ارزش بسیار زیاد ونیاز به حفاظت شدید، ملاحظات امنيتى وجلوگيرى از آسيب به جواهرات آن است.
اميدوارى هایى مبنى بر نمايش عمومى این تاج در آینده، به طور دائمى در موزه جواهرات ملى ايران وجود دارد. اين امر فرصتی برای مردم ایران خواهد بود تا این تاج تاریخی و ارزشمند را از نزدیک مشاهده کنند.
نتیجەگیری
تاج پهلوی به عنوان یکی از نفيس ترين جواهرات ملی ایران و نمادی از قدرت و تاريخ ایران در دوران پهلوی شناخته میشود. این تاج از نظر ارزش جواهرات وهمچنين ارزش تاريخى بسيار گرانبها است و به عنوان يكى از گنجينه هاى ملى ايران محسوب مى شود.
نظری ثبت نشده است